Dat de aarde om de zon draait en niet andersom, wist je waarschijnlijk al. En dat de dagen in de zomer langer duren dan in de winter, heb je vast ook al gemerkt. Maar wist je dat er twee dagen per jaar zijn dat de dag en nacht wereldwijd even lang zijn? Dit moment heet de equinox.
Equi-watte?
Het woord equinox komt uit het Latijn en betekent letterlijk 'gelijke nacht'. Daarom wordt dit moment ook wel 'nachtevening' genoemt, van het werkwoord 'effenen' (dat 'vlak maken ' of 'gelijk maken' betekent). Er zijn twee momenten per jaar dat de zon in een loodrechte lijn op de evenaar schijnt: één keer in maart en één keer in september.
Zonnewende
De equinox is niet het enige moment waarop de zon en de aardje netjes op een lijn staan: in juni en december gebeurt dit ook. De zon bereikt dan haar noordelijkste of zuidelijkste positie (gezien vanaf de aarde). Wanneer dit gebeurt spreek je niet van een equinox, maar van een zonnewende of solstice. Dag en nacht zijn tijdens de zonnewende niet gelijk, maar juist het meest verschillend. Tijdens de zomerwende duurt de dag het langst, en tijdens de winterwende is de dag juist het kortst.
Seizoenen
De equinox en de zonnewende vinden elk jaar ongeveer op dezelfde dag plaats: rond de twintigste dag van de maand. Dat nieuwe seizoenen officieel beginnen op de éénentwintigste dag van een maand, is dus helemaal niet zo toevallig. Dit zijn precies de dagen waarop de aarde ten opzichte van de zon het meest van plek is veranderd. Worden de dagen korter en het weer koeler? Dat betekent dat de aarde onderweg is van de herfst-equinox naar de winterwende, en dat hij dus steeds verder weg van de zon draait. Of simpeler gezegd: de winter komt eraan!
Weetjes en (bij)geloof
- Dacht je dat de equinox pas kort geleden ontdekt is, dan heb je het mooi mis! Al ver vóór onze jaartelling wisten mensen al dat dit een heel bijzonder moment is. De stenen van Stonehenge zijn bijvoorbeeld op zo'n manier neergezet dat de zon er tijdens een equinox op z'n mooist doorheen straalt. En de piramide van Cheops heeft speciaal gebouwde gangen waar de zon twee keer per jaar recht in schijnt. Knap bedacht!
- Is de Weegschaal jouw sterrenbeeld? Dan ben jij jarig aan het begin van de herfst! De herfst-equinox is namelijk precies het moment dat de zon in het sterrenbeeld Weegschaal treedt. Een Weegschaal staat niet voor niets symbool voor balans en evenwicht: het geeft dus ook het moment aan dat dag en nacht precies in evenwicht zijn.
- Volgens een oud bijgeloof kun je tijdens de lente-equinox een ei rechtop laten staan. Omdat zon en aarde op één lijn staan, zou alles namelijk perfect in balans zijn. Met een beetje moeite lukt het je op die dag dus vast wel om eitje rechtop neer te zetten. Waarschijnlijk lukt het je trouwens ook tijdens de herfst-equinox, op de derde vrijdag van december, of tussen 6 en 7 op maandagmorgen. Of op elke willekeurige andere dag. Probeer het maar eens uit! Wel eerst met een hardgekookt eitje...
